Η ένταξη και η προσαρμογή στον παιδικό σταθμό

Η πρώτη επαφή και η ένταξη ενός παιδιού στο εκπαιδευτικό πλαίσιο αποτελεί πέρασμα από το «κλειστό και οριοθετημένο» οικογενειακό περιβάλλον στην πρώτη φάση της κοινωνικοποίησής του. Πρόκειται για μια διαδικασία καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη του παιδιού, ως αυτοεξυπηρετούμενου και ανεξάρτητου ατόμου, που να διαθέτει την ικανότητα να συμμετέχει στην κοινωνία ως ενεργό μέλος και, ταυτόχρονα, να ανεξαρτητοποιείται και να αυτονομείται. Είναι πολύ σημαντικό η συγκεκριμένη μετάβαση να γίνει ομαλά για το παιδί, και οι γονείς παίζουν ζωτικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Στην αρχή, ίσως, η προσαρμογή δημιουργεί συναισθηματική αστάθεια για την οικογένεια και το παιδί, καθώς αποτελεί πρωτόγνωρη διαδικασία για όλα τα μέλη της.

Πριν ξεκινήσουμε, αξίζει να τονιστεί ότι κάθε παιδί αντιδρά με διαφορετικό τρόπο και ρυθμό σε μία διαδικασία προσαρμογής. Παρακάτω, λοιπόν, παρατίθενται χρήσιμοι τρόποι που βοηθούν στην, όσο το δυνατόν πιο ομαλή και εύκολη, προσαρμογή του παιδιού, τόσο κατά της προετοιμασίας της όσο και κατά τη διάρκεια εκτέλεσής της.

1. Προετοιμασία για την προσαρμογή:

✓ Η προετοιμασία στο σπίτι είναι απαραίτητο να γίνεται μεθοδικά και με καλή διάθεση. Είναι πολύ σημαντικό να μην παραληφθεί η συγκεκριμένη διαδικασία, ώστε το παιδί να μην έρθει αντιμέτωπο με μία απότομη και πρωτόγνωρη αλλαγή. Ο/η μαθητής/τρια θα διευκολυνθεί πολύ αν θέσετε τα θεμέλια της προσαρμογής από το σπίτι. Είναι πολύ ωφέλιμο, αφενός για το παιδί και αφετέρου για εσάς, να ενθαρρύνετε όσο γίνεται των ωρίμανση των συναισθηματικών συνθηκών, μέσω της συζήτησης και της ψυχολογικής προετοιμασίας. Για παράδειγμα, μπορείτε να αγοράσετε τα σχολικά είδη μαζί για να δημιουργήσετε μια πρώτη – καλή εικόνα, να αφηγηθείτε αστείες ιστορίες από τα δικά σας παιδικά χρόνια στο σχολείο ή/και να μιλήσετε για την αγαπημένη σας δασκάλα και τους λόγους που την αγαπούσατε κ.λπ.
✓ Η συζήτηση μεταξύ των γονέων παίζει έναν από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στην εν λόγω διαδικασία. Απολύτως λογικό και αναμενόμενο είναι η πιθανή ανησυχία και φοβία, από τη μεριά των ενηλίκων. Ωστόσο, καλό θα ήταν να επικεντρωθείτε στο γεγονός μιας επιτυχημένης προσαρμογής, η οποία αποτελεί εφόδιο ζωής για το παιδί σας. Άλλωστε, η μεγαλύτερη ευτυχία για έναν γονέα είναι να βλέπει το παιδί του να μεγαλώνει ευτυχισμένο. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας πως οι ανησυχίες είναι παροδικές και αμελητέας σημασίας μπροστά στην περηφάνια που θα νιώσετε όταν το παιδί σας καταφέρει να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες, πόσο μάλλον όταν θα μοιράζεται μαζί σας τις καινούριες του γνώσεις και ικανότητες. Έχοντας τα παραπάνω κατά νου, μην ξεχνάτε πως η ένταξη του παιδιού σας στο σχολείο είναι πολύ σημαντική για την υγιή του εξέλιξη, ως άτομο.
✓ Είναι πολύ χρήσιμο να ενημερώσετε και να προετοιμάσετε το παιδί για αυτό που πρόκειται να ακολουθήσει. Τονίστε τις θετικές πλευρές και εμπειρίες που πρόκειται να κερδίσει, τα όμορφα παιχνίδια που θα παίξει, τους φίλους που θα κάνει, τις γνώσεις που θα αποκομίσει κ.λπ. Μπορείτε, επίσης, να επισκεφτείτε το σχολικό πλαίσιο μαζί με το παιδί, για να πάρει μια ιδέα και να εγκλιματιστεί στο εν δυνάμει καθημερινό του περιβάλλον.
✓ Ένας επιπλέον χρήσιμος τρόπος προετοιμασίας είναι να ενσωματώσετε την ιδέα του αποχωρισμού στο παιχνίδι, λαμβάνοντάς τη ως μια λογική διαδικασία. Μπορείτε, για παράδειγμα, να βρείτε ανάλογα παραμύθια, που σχετίζονται με την αναχώρηση του παιδιού και την ένταξή του στο σχολείο. Άλλωστε, το παραμύθι ασκεί θετική επιρροή στη σκέψη και τη ψυχολογία του παιδιού και το βοηθάει να κάνει συσχετισμούς με την πραγματικότητα. Είναι σημαντικό, το παιδί να καταλάβει ότι η είσοδος και η ένταξή του στο σχολείο αποτελεί μία δεδομένη και φυσική εξέλιξη των πραγμάτων και γεγονότων.
✓ Σε περίπτωση που αναμένετε και ένα καινούριο μέλος στην οικογένεια, προτιμήστε να εγγράψετε το ήδη υπάρχον παιδί σας στο σχολείο, λίγους μήνες πριν από την γέννηση του νέου. Με αυτό τον τρόπο, ίσως, να αποφύγετε τη δημιουργία άσχημων σκέψεων του παιδιού, εξαιτίας του νέου μέλους.

2. Κατά την προσαρμογή:

✓ Αποφύγετε όσο μπορείτε να κάνετε αρνητικές σκέψεις, να δείχνετε την αγωνία σας και να εκφράζετε τους προβληματισμούς σας μπροστά στο παιδί. Η διάθεσή σας μπορεί να το επηρεάσει αρνητικά. Προσπαθήστε να δημιουργήσετε ένα φιλικό, θετικό και ευχάριστο κλίμα με το ανθρώπινο δυναμικό του σχολείου. Να είστε σίγουροι ότι θα το εισπράξει και το παιδί, καθώς θα αισθανθεί την ανάλογη διάθεση απέναντι στις/τους εκπαιδευτικούς.
✓ Σε περίπτωση που βρίσκεστε σε διαδικασία αποκοπής της χρήσης της πιπίλας ή της πάνας, θα ήταν καλύτερο να το επιχειρήσετε λίγους μήνες πριν την προσαρμογή ή αφού το παιδί προσαρμοστεί στο περιβάλλον του. Οι πολλές και απότομες αλλαγές την ίδια χρονική περίοδο, μπορεί να διαταράξουν και να συγχύσουν το παιδί. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα, δηλαδή το ίδιο να παραιτηθεί από όλες τις προσπάθειες και η διαδικασία να προβεί ακόμη πιο δύσκολη.
✓ Να μείνετε σίγουροι ότι αυτό που βιώνει το παιδί σας είναι, χωρίς καμία αμφιβολία, ωφέλιμο για την ομαλή του ανάπτυξη. Διατηρήστε τη σιγουριά σας και αποχαιρετήστε το παιδί με αποφασιστικότητα. Να είστε χαρούμενοι και καθησυχαστικοί, χωρίς απολογητικό ύφος. Μην διστάσετε να το αφήσετε να φύγει, παρά τις προσπάθειες του να σας κρατήσει κοντά του και μην αναβάλετε την αναχώρησή σας από το σχολείο, γιατί με αυτό τον τρόπο το παιδί θα δυσκολευτεί περισσότερο.
✓ Κατά την παραλαβή στο σχολείο, είναι πολύ χρήσιμο να δει πως το καμαρώνετε και πως είστε χαρούμενοι που τα κατάφερε χωρίς την παρουσία σας. Καλό θα ήταν να αποφευχθούν τυχόν εκφράσεις αγωνίας και προβληματιμού, οι οποίες τονίζουν την αποκοπή και απόσταση μεταξύ σας.
✓ Η ένταξη στο σχολικό πλαίσιο προδιαθέτει το παιδί να είναι υπεύθυνο και συνεπές ως προς τις υποχρεώσεις και τα καθήκοντά του. Έτσι, τηρεί το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και σέβεται τους κανόνες του σχολείου.
✓ Σε περίπτωση που το παιδί σας παραπονεθεί για την επαφή του με το σχολείο, ρωτήστε τους ακριβείς λόγους που αισθάνεται έτσι. Αν υπάρχει συγκεκριμένος λόγος (π.χ. αν παρεξηγήθηκε ή/και μάλωσε με κάποιο φίλο του στο σχολείο) ενημερώστε μας, ώστε να βρεθεί άμεσα λύση και να επανέλθει η ηρεμία του παιδιού. Αντίθετα, στην απουσία σοβαρού λόγου, καλό θα ήταν να μην παραμείνει σπίτι.
✓ Επίσης, σύνηθες είναι το γεγονός παρουσίας δυσφορίας ή/και άρνησης επανένταξης του παιδιού στο σχολικό πλαίσιο, μετά τη μεσολάβηση απουσίας αυτού ή/και μη λειτουργίας του σχολείου (π.χ. ασθένεια, διακοπές, σαββατοκύριακο κ.λπ.).
✓ Είναι πολύ πιθανό το παιδί να εκφράσει συναισθηματικές δυσκολίες στην προσαρμογή του, ακόμη και αν οι παραπάνω οδηγίες ακολουθηθούν πιστά. Δείξτε υπομονή – το άγχος και η αγωνία είναι μια απολύτως φυσιολογική και ανθρώπινη αντίδραση, γενικότερα στους αποχαιρετισμούς. Μην απελπίζεστε αν το παιδί αντιμετωπίζει δυσκολίες προσαρμογής. Αν αποφασίσετε, για αυτό το λόγο, να διακόψετε τη φοίτησή του, το πιθανότερο είναι απλά να παρατείνετε τη διαδικασία ένταξης του παιδιού και οι αντιδράσεις του να είναι εντονότερες την επόμενη φορά. Είναι καλύτερο, για όλους, να δώσετε λίγο χρόνο τόσο στο παιδί όσο και στον εαυτό σας.
✓ Είναι αναγκαίο να θυμόμαστε ότι η ένταξη του παιδιού στο εκπαιδευτικό πλαίσιο αποτελεί ένα απαραίτητο βήμα για την αυτονομία του και εξίσου ωφέλιμο με τη γονεϊκή φροντίδα. Με αυτό τον τρόπο, το παιδί αναπτύσσει μια υγιή και αυτόνομη προσωπικότητα. Ας κρατήσουμε λοιπόν αυτή τη σκέψη στο μυαλό μας, ακόμη και αν βιώσουμε αρνητικά συναισθήματα κατά την περίοδο της προσαρμογής του. Ας δείξουμε εμπιστοσύνη και, πάνω απ’όλα, μην ξεχνάμε ότι όσο καλύτερη συνεργασία και αλληλεπίδραση επικρατεί μεταξύ των γονέων και του εκπαιδευτικού προσωπικού, τόσο πιο άνετα θα νιώθει και το παιδί. Μόνο τότε, το παιδί θα αγκαλιάσει και θα αισθανθεί το σχολείο, σαν το σπίτι του!

Με εκτίμηση και θέληση για άψογη συνεργασία,
Υπεύθυνη Άννα Κακέτση